NATO Genel Sekreteri olarak 10 yıl boyunca görev yapan Jens Stoltenberg’in yerine seçilen eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte bugün Brüksel’de yapılan törenle resmen ittifakın başına geçti. Ankara’nın yeni genel sekreterden en temel beklentisi, Stoltenberg’in çizgisini sürdürmesi ve Türkiye’nin ittifak içindeki önemini güçlü şekilde ifade etmeye devam etmesi.
Stoltenberg ile Rutte arasındaki devir teslim töreni, Orta Doğu’da İsrail-Hamas savaşının birinci yılının dolmasından sadece bir hafta önce ve İsrail’in Lübnan’ı işgale başladığını duyurduğu gün gerçekleşti.
Rutte törende Türkiye’nin “terörle mücadele” konusundaki beklentilerinden bahsederken bu konuda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile aynı noktada olduklarını söyledi ve “Bu konunun NATO çerçevesinde ele alınması gerektiği açık” dedi.
Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamasıyla patlak veren savaşın sürmesi ve Moskova’nın Batı’dan Kiev’e yapılan silah yardımına karşı nükleer silah kartını oynaması, NATO açısından ilerki sürecin zorluğuna işaret ediyor.
Yeni genel sekreter Rutte’yi zorlayacak diğer bir başlık ise ABD’de 5 Kasım’da yapılacak olan başkanlık seçimlerini eski başkan Donald Trump’ın kazanması olasılığı.
Rutte, tören sırasında yaptığı konuşmalarda, ABD’de başkan adayları Kamala Harris ve Donald Trump’ı tanıdığını, ayrıca Trump ile Hollanda Başbakanı olarak dört sene çalıştığını anımsattı, kaygı duymadığını söyledi.
“NATO emin ellerde” diyen Stoltenberg de, halefinin bütün sorunlara karşın 32 ülkeli ittifakı maharetle yöneteceğini vurguladı.
Türkiye, Rutte’ye nasıl bakıyor?
Türkiye, Rutte’nin genel sekreterliğine uzun değerlendirmelerin ardından onay vermişti.
Rutte’den başta “terörle mücadele” olmak üzere Ankara’nın duyarlılıklarına Stoltenberg’in çizgisinde önem vermesi beklentisini dile getiren Türkiye, eski Hollanda Başbakanı’nın bu konularda tatmin edici güvenceler verdiğini kaydetmişti.
Bu konuda en taze açıklamayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu için gittiği ABD’den dönüşünde gazetecilere yaptı.
Stoltenberg’i “Türkiye ile ilişkileri en ideal şekilde sürdüren bir genel sekreter” olarak tanımlayan Erdoğan, “NATO Genel Sekreterliği boyunca bunu başarıyla sürdürdü. Türkiye’yle münasebetlerinde de hiçbir zaman olumsuz bir çizgi çizmedi” dedi ve ekledi:
“Sayın Rutte ile bakalım bu durum nasıl devam edecek? Yeni Genel Sekreter Mark Rutte ile de Hollanda Başbakanlığı süresi içerisindeki dostluğumuz iyiydi. İnşallah NATO Genel Sekreterliği’nde de bu dayanışmayı, bu birlikteliği yine devam ettiririz.”
‘Rutte, Stoltenberg’in çizgisini sürdürmeli’
Ankara’nın NATO’nun yeni genel sekreteri Mark Rutte’den en önemli beklentisi, selefi Jens Stoltenberg gibi ittifakın en eski üyelerinden biri olarak Türkiye’ye gerekli değeri vermesi ve bu konuda duyarlı olması.
Görev süresi boyunca Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada birçok tehditle karşı karşıya kaldığını defalarca ifade eden Stoltenberg, görevini tamamlamasından bir hafta önce yaptığı veda konuşmasında da Türkiye’ye ayrı bir önem verilmesi gerektiğini kaydetmişti.
“Güney’de Türkiye, Kuzey’de Norveç, Batı’da da ABD, Kanada ve İngiltere olmadan Avrupa kıtasının güvenliğini öngörmek imkansızdır” diyen Stoltenberg, bu sözlerle ittifakın aynı zamanda Avrupa Birliği (AB) üyesi olan ülkelere de açık bir mesaj vermişti.
Ankara, Stoltenberg’in bu cümlede altını çizdiği vurgunun Rutte tarafından da paylaşılmasını ve buna uygun davranmasını istiyor.
Ancak Norveçli Stoltenberg’in aksine AB’nin kurucu üyelerinden Hollanda’dan gelen Rutte’nin, NATO içinde AB üyesi olmayan Türkiye, İngiltere gibi ülkelere nasıl davranacağını zaman gösterecek.
Üst düzey temsil beklentisi
“Terörle mücadele” konusunda müttefikler arasında dayanışmanın artırılması ve bu konuda Türkiye’ye daha fazla destek sağlanması, Ankara’nın bütün NATO genel sekreterlerinden temel beklentisi.
NATO, 2022 Madrid Zirvesi’nde Rusya’yı ve “terörizmi”, ittifakın iki büyük tehdidi olarak tanımlamıştı.
Ankara, yeni genel sekreterin son Washington Zirvesi’nde de ele alındığı şekliyle ittifakı “terörle mücadele” konusunda yönlendirmesini istiyor.
Ukrayna savaşı nedeniyle NATO’nun kuzey sınırlara odaklandığına dikkat çeken Ankara, ittifaktan güney kanadının güvenlik gereksinimlerini de göz ardı etmemesini istiyor.
Türkiye son dönemde her fırsatta ittifak üyesi ülkelerin birbirlerine silah ambargosu uygulamasının kabul edilemez olduğunun altını çizmişti.
Bu konuda mevcut sınırlandırmaların tamamen kaldırılması gerektiğini vurgulayan Ankara, Rutte ile yapılacak görüşmelerde bu konuyu da gündemde tutacak.
Bunlara ek olarak, Türkiye’nin Rutte’den bir başka beklentisi de, ittifakın siyasi ve askeri yönetim kademelerinde üst düzey Türk diplomat veya askerlerine görev verilmesi olacak.
