Seçimler yaklaşırken, adet olduğu üzere ‘doğalgaz müjdesi’ geliyor… Cumhurbaşkanı Erdoğan, Karadeniz’de keşfedilen doğalgazın ulusal sisteme bağlanmasıyla ilgili açıklama yapılacağını söyledi. Enerji Bakanı Fatih Dönmez, “Önümüzdeki yılın ilk çeyreğinde ülkemizin her köşesinde Karadeniz gazı kullanılacak” dedi.
Doğal gaz rezervlerinin artırılması ve ulusal gaz sistemine bağlanması elbette olumlu bir gelişmedir. Rusya’ya olan bağımlılığımız ve elektrik ithalatının azalması çok değerli…
KARADENİZ’DEKİ TOPLAM REZERV 540 MİLYAR METREKÜP
Ancak bazı gerçekler var. Karadeniz’de bulduğumuz toplam doğalgaz rezervinin 540 milyar metreküp olduğu tahmin ediliyor. Karadeniz öncesi rezervimiz sadece 5 milyar metreküptü.
Dünyanın en büyük rezervi 38 trilyon metreküp ile Rusya’dadır. Onu-onu; Bunu İran (32 trilyon m3), Katar (24,7 trilyon m3), Türkmenistan (19,5 trilyon m3) ve ABD (13 trilyon m3) takip etmektedir.
Üretici ülkeler büyük rezervleri sisteme dahil etmeye devam ediyor. Örneğin Rusya geçen hafta, yaklaşık 1.8 trilyon metreküp rezerviyle doğunun en büyük doğal gaz sahası ‘Kovitka’nın faaliyete geçtiğini duyurdu.
Ayrıca Rus doğalgazına olan bağımlılığını azaltmak isteyen birçok ülke yeni gaz rezervleri bulmaya veya mevcut sahaları geliştirmeye çalışmaktadır.
TÜRKİYE’NİN 9,5 YILLIK TÜKETİMİNE EŞİT KARADENİZ REZERVİ
2021 prestijiyle dünyada en çok üretimi ABD (934 milyar m3), Rusya (702 milyar m3) ve İran (257 milyar m3) yaptı.
Türkiye geçen yıl tamamı ithal edilen 57,3 milyar m3 doğal gaz tüketti (Rusya’nın payı yüzde 45). Karadeniz rezervinin tamamını milli altyapıya dahil edersek 9,5 yılda tüketeceğiz. Yani doğalgazda dışa bağımlı olmaya devam edeceğiz demektir.
Sadece şu var; Türkiye doğal gazda gerçekten değerli bir merkez; Bölgesinden 7 doğal gaz boru hattı geçmekte olup, ikisi denizde olmak üzere 4 LNG tesisi bulunmaktadır. Son olarak, arz güvenliği açısından kritik depolama tesislerinden biri olan Silivri Tesisi’nin kapasitesi 3,2 milyar metreküpten 4,6 milyar metreküpe yükseldi. Bu önlem Türkiye’nin yıllık tüketiminin yaklaşık yüzde 8’ine tekabül ediyor.
AVRUPA’NIN KRİZ BAZLI ENERJİ FATURASI 1 TRİLYON DOLARA ULAŞTI
Hepimiz biliyoruz; Büyük bir güç krizi var. Rus doğalgazına bağımlı Avrupa ülkeleri zorlu bir kış geçiriyor. Şimdilik Avrupa ülkelerinin doğal gaz depolama seviyesi iyimser senaryolara yakın. Avrupa’da gaz fiyatları bu iyimserlikle son 6 ayın en düşük seviyesine geriledi. Ancak yine de Rusya’nın Ukrayna üzerinden devam eden doğal gaz ve LNG arzını durdurması bekleniyor.
Avrupa’nın kriz kaynaklı enerji faturası 1 trilyon dolara ulaştı. Rusya’dan Kuzey Akım boru hattı sınırı patlamadan sonra ciddi şekilde hasar gördü ve bu nedenle Avrupa’nın gaz arzında hızlı bir toparlanma beklenmiyor.
2023 yılının ilk aylarında ise Batı’nın güç darboğazındaki direncinin sınanacağı öngörülüyor. Asıl yaygara, tam tersine, geçen yılın kışının sonuna kadar boşaltılacak olan tankları dolduracak Rus gazı olmadığında ortaya çıkacak. Rusya ile güç savaşlarının özellikle kış aylarının sona ermesinin ardından şiddetlenerek devam edeceği iddia ediliyor.
KÖMÜR TÜKETİMİ TÜM ZAMANLARIN EN YÜKSEK SEVİYESİNDE…
Bu noktada karbon salınımının en büyük kaynağı olan kömürü ortadan kaldıran ve kömürün elektrik üretimindeki payını önemli ölçüde azaltan gelişmiş ülkeler kömüre yöneldiler. Bu yıl, küresel kömür tüketiminin 8 milyar tonu aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşması bekleniyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Kömür 2022 raporuna göre, küresel kömür kullanımı bu yıl 2021’e göre yüzde 1,2 artacak.
Örneğin Almanya, elektrik üretiminde 1990’da yüzde 57 olan kömürün payını 2021’de yüzde 29’a indirdi. Ancak bu yıl daha fazla kömür kullanarak enerji krizini hafifletmeye çalışıyor. Elektrik üretiminde kömürün payı bu yıl yüzde 13,3 arttı. Sonuç olarak, elektrik üretiminde kömürün payı 15 Aralık itibarıyla yüzde 40’a yükseldi.
Ancak yine de kömürü sıfırlamada iddialılar… 2025’in prestijiyle birlikte Avrupa’nın kömür talebinin yeniden düşmeye başlayacağı tahmin ediliyor. Almanya’da ise bir önceki hükümet tarafından 2038 olarak belirlenen kömür üretimi 2030 yılına itiliyor.
ABD LNG İHRACATI 2 KATTAN FAZLA ARTTI
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşından en çok kazançlı çıkan ülke tabii ki ABD oldu. Rusya’dan boru hatlarıyla Avrupa’ya gelen gaz kesintiye uğrarken, ABD’nin Avrupa Birliği’ne (AB) sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatı bu yıl iki katından fazla arttı.
Avrupa’dan hızla artan talep sayesinde 2022 yılında dünyanın en büyük LNG ihracatçısı oldu. ABD LNG sevkiyatlarının yaklaşık yüzde 70’i AB ve İngiltere’ye gidiyor. Özellikle Fransa, İtalya ve İspanya’ya LNG ihracatı 3-4 kat arttı.
Ayrıca ABD, stratejik rezervlerinden 180 milyon varil ham petrolü piyasa fiyatının (ortalama 96,25 $/varil) yaklaşık 20$/varil üzerinde satarak 4 milyar dolar daha kazandı.
BU SAVAŞ KİMİN OLDU? CEVAP VERİYORUM…
Yine aklıma geldi. Kuzey Akım boru hattını kim havaya uçurdu? Ekim ayında bu konuda bir yazı yazmıştım. “Cui Bono mu?” yani “Kimin Yararına?” Diye sordum.
Gerçekten, bu savaş kimin için? Cevapladım; sadece ABD petrol devlerinin yararına değil, aynı zamanda silah imalatçılarının da yararına…
16 Aralık’ta ABD Kongresi, savunma bütçesinin gelecek yıl için yüzde 8’lik bir artışla 45 milyar dolara çıkarılmasını onayladı. Bu, Biden yönetiminin talep ettiğinden de fazla… 2023’te silahlanmaya rekor 858 milyar dolar harcamayacak olan Pentagon (Savunma Bakanlığı), Ukrayna’daki savaş ve stratejik konum gibi nedenlerle silah üreticilerine ihale vermeye devam edecek. tehdit Çin.
Pentagon, tedarik harcamalarını yeni füzelerin alımı için yüzde 55 (birçoğu Ukrayna savaşında Rusya’ya karşı kullanılacak) ve Donanmanın silah alımları için yüzde 47 artıracak.
RAYTHEON CEO’su: 6 YILLIK STINGER FÜZE STOKUNU 10 AYDA TÜKETTİK
Ülkenin en büyük silah üreticisi ve ülkenin en büyük teklif sahibi olan Lockheed Martin, kısmen Ukrayna’da kullanılan stokların yerini almak üzere 950 milyon doları aşan füze siparişleri için Pentagon’la bir ön anlaşma yapmıştı. Ukrayna’ya yardım için kullanılan silah yelpazesini genişletmek için Raytheon Technologies ile 2 milyar dolarlık bir sözleşme de imzalandı.
Raytheon’un CEO’su Gregory Hayes, “6 yıllık Stinger stokunu 10 ayda tükettiğimiz” için çok memnun. ABD tarafından Ukrayna’ya gönderilen 1.600 omuzdan ateşlemeli uçaksavar füzesini ifade ediyor. Devam ediyor: “Yani yeniden stoklamamız ve yenilememiz birkaç yıl alacak.”
2022 YILININ EN UYGUN EKONOMİLERİ; TÜRKİYE 16., YUNANİSTAN BİRİNCİ…
2022 bitiyor, ne kötü bir yıl değil mi? Ancak bu yıl ekonomisi düzelen ülkeler de oldu. Economist dergisi, 2022 yılında ekonomik performansı en iyi olan ülkeleri 5 kriter üzerinden Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) üye ülkeler arasında orta sıralara yerleştirdi. Yunanistan birinci sırada. Daha önce Yunan ekonomisinin nasıl toparlandığını yazmıştık.
İkinci sırada Portekiz, üçüncü sırada ise İrlanda yer alıyor. Türkiye 16., Almanya 30. sırada yer aldı. Estonya son sırada. Beş kategori şunlardır: GSYİH’deki değişim, tüketici fiyatlarındaki yıllık artış, enflasyonun boyutu, borsa performansı, kamu borcunun GSYİH’ya oranındaki değişim.
Yıllık yüzde 2,3 büyüyen, borsada yıllık yüzde 131,5 performans sergileyen ve son bir yılda kamu borcunun GSYİH’ya oranında yüzde 3,5 azalan Türkiye bu sıralamada orta sıralarda yer buldu. Enflasyondan bahsetmiyoruz…
GEÇEN HAFTA NE OLDU?
Yeni incelemede, ABD ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yıllık yüzde 3,2 büyürken, bir önceki oran yüzde 2,9 oldu. Birinci ve ikinci çeyrekte küçülen ekonomik büyüme olumlu bir gelişme oldu. Bireysel harcamalar bir önceki aya göre hafif arttı ve katı mal siparişleri son iki yılın en büyük daralmasını yaşadı. Borsalar, FED’in önümüzdeki yıl için şahin yönlendirmesini sürdüreceğine dair endişeler, GSYİH büyümesi ve üç aylık üretici enflasyonu rakamlarının etkisiyle haftayı hafif yükselişle kapattı. Ancak 1-23 Aralık prestijiyle Dow Jones yüzde 4, S&P 500 yüzde 5,9 değer kaybetti. Endeksler, yılın tamamlandığı 2008 yılından bu yana en kötü yıllık performansını gösterecek.
Öte yandan petrol fiyatları yükseldi. Brent petrol haftaya varil başına 80 dolardan başladı ve 84,50 dolardan kapandı. Ons altın hafta boyunca 1.830 doların üzerine çıksa da kritik seviye olan 1.800 doların altına düşmeden haftayı 1.804 dolardan kapattı. Dolar endeksi Çarşamba günü 6 ayın en düşük seviyesi olan 103.75’e geriledi.
BU HAFTA NE OLACAK?
2022’nin son haftasında çok az sayıda önemli ekonomik duyuru olacağı için gözler borsalarda olacak. Yatırımcılar, hisse senetlerinin bir Noel Baba rallisi düzenleyerek piyasalara biraz soluk getireceğini umuyor. ABD’de konut bilgileri açıklanacak. Ayrıca Japonya’da perakende satışlar, sanayi üretimi ve işsizlik oranı verileri gelirken, Güney Kore, İspanya ve Rusya’da odak enflasyon oranlarında olacak.
Kaynaklar: New York Times, Reuters, www.ekonomim.com, www.wikipedia.org, www.twitter.com/AlperUcok, Independent Türkçe, The Economist, BP Statistical Review of World Energy 2022, www.trading Economys.com
