Müze veya anıt alanlarında, başı veya kolları eksik antik sanat heykelleri görmeye alışığız. Peki, bu heykellerin neden eksik olduklarını hiç merak ettiniz mi?
Aslında Roma heykellerinin başlarının olmaması, düşündüğümüzden daha ilginç sebeplere dayanıyor.
Öncelikle antik Yunan ve Roma heykellerinin nasıl yapıldığını anlamamız gerekiyor.
Heykeller yapılırken sanatçı önce gövdeyi ve bacakları yaratır, ardından kolları ve başı, mevcut çerçeveye eklerdi.
Baş ve uzuvlar genellikle ayrı olarak yapılır, metal/taş çivilerle ve dübellerle heykelin gövdesine tutturulurdu. Bazen daha küçük parçaların yerinde kalması için çimento kullanılırdı.
Zaman içinde gerçekleşen doğal afetler veya insan müdahalesi (savaş) gibi durumlar heykellere zarar verdiğinde, kollar ve başlar zarar görürdü. Bu yüzden antik heykeller genellikle kolsuz veya başsızdır.
Antik zamanlarda Romalılar ve Yunanlılar, özellikle başı çıkarılabilir heykeller yapmayı tercih ederdi.
Bunun nedeni; bir kahraman, önemli bir kişi veya hükümdar itibarını kaybettiğinde başın kolayca çıkarılıp yerine yeni bir kahramanın, daha tanınmış bir kişinin veya yeni hükümdarın başının takılabilmesiydi.
Heykeller genellikle giysiyle kaplı olurdu. Romalılar başı, temsil ettiği kişinin kimliğinde önemli bir faktör olarak gördüğünden, heykellerin çoğu çıkarılabilir başlara sahipti.
Örneğin İmparator Hadrian’ın emriyle, Apollon heykelinin başı çıkarılıp yerine Antinous’un büstü yerleştirilmiştir. Antinous, Kuzeybatı Türkiye’den geliyordu ve Hadrian’ın favorisi olmuştu.
Bir kişiden nefret ediliyorsa ölümünden sonra Romalılar onun heykellerini yontar ve yok ederdi.
Genellikle bir heykelin burnu veya yüz özellikleri hedef alınarak kişiyi aşağılamak ve küçük düşürmek amaçlanırdı. Ayrıca rakiplerini takip eden imparatorlar, önceki hükümdarların anısını silmek için heykellerini yıkardı. Hatta bu politika, “damnatio memoriae” olarak bilinir.
Yani anlayacağınız sadece zamanla aşınması gibi bir durumla sınırlayamayız. Heykellerin zamanla maruz kaldığı doğal ve insani müdahaleler, antik üretim teknikleri ve politikalarının birleşimi, bugün başsız heykeller görmemizin ana sebebi.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
